ស្នាមគំនូសនៃវប្បធម៌កសិកម្មក្នុងពិធីបុណ្យអកអំបុក-សំពះព្រះខែ

08:43, 14/11/2024

សំពះ​ព្រះ​ខែ​គឺ​ជា​ពិធី​កិច្ច​​សំខាន់​នៃ​ពិធី​បុណ្យ​អក​អំ​បុក​-​ប្រណាំង​ទូក​ង​ បាន​ប្រា​រព្ធ​នៅ​ថ្ងៃ​១៥​កើត​ ពេញ​បូណ៌​មី​ខែ​កត្តិកជា​រៀង​រាល់​ឆ្នាំ ដើម្បី​រំលឹក​គុណ​ព្រះ​ខែ​ដែល​ជន​រួម​​ជាតិ​ខ្មែរ​ចាត់​ទុក​ថា​ជា​ទេវ​ការពារ​ដំណាំ នាំ​មក​នូវ​ភាព​សុខុដុម​ ផល​ដំណាំល្អ​​និង​ជីវភាព​សុខ​ចម្រើន។

Chủ lễ tiến hành nghi thức cúng trăng
ជនរួម​ជាតិ​ខ្មែរ​ប្រារព្វពិធី​សែនព្រះ​ខែ​

អក​អំ​បុក​ សំពះព្រះ​ខែ​ផ្តើម​ចេញ​ពី​ជីវភាព​ពល​កម្ម​របស់​ប្រ​ជាជន​តាំង​ពី​យូរ​លង់​មក តែ​តាម​​ដំណើរ​វិវឌ្ឍន៍​របស់​​ប្រ​វត្តិ​សាស្ត្រ បាន​​រង​ឥទ្ធិ​ពលពី​​កត្តា​សាសនា។ ក្នុង​ពិ​ធី​បុណ្យ​នេះ​មាន​ទាំង​​ស្នាម​គំនូសរបស់​ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា​និង​ពុទ្ធ​សាសនា​ ហើយ​នេះ​ក៏​មាន​ភាព​ជាក់ស្តែង​អំពី​ប្រ​ភព​ពិធី​​កសិកម្ម​របស់​ប្រជាជន​ផលិតស្រូវ​។

​ហេតុតែ​មាន​ពិធីបុណ្យ​អក​អំ​បុក​ពី​ព្រោះ​ជន​រួម​ជាតិខ្មែរ​ភាគ​ច្រើន​ជា​កសិករ ផលិត​ស្រូវ​២​រដូវ​ក្នុង​១​ឆ្នាំ​។ ព្រោះ​ថ្ងៃ​១៥​កើត​ខែ​កត្តិក​ជា​ថ្ងៃ​បញ្ចប់​រដូវ​ភ្លៀង​ ហើយ​ក៏​ជា​ពេល​ប្រ​មូល​ផល​ដំណាំ ក្នុង​នោះមាន​ស្រូវ​ដំណើប។ ដើម្បី​រំលឹក​គុណ​ទេវតា​ការ​ពារដំណាំ គេ​យក​ស្រូវ​ដំណើប​ដាល់​ជា​អំបុក​​និង​ផលានុផល​ផ្សេងទៀត​មក​សែន​ព្រះ​ខែ​ដើម្បី​សម្តែង​នូវ​ការ​ដឹង​គុណ។

រាត្រី​ថ្ងៃ​ពេញ​បូណ៌​មី​ខែ​កត្តិក​ មុន​ពេល​ព្រះ​ចន្ទ​រះ​ឡើង​ខ្ពស់ គេ​ប្រមូលផ្តុំ​គ្នា​នៅ​ទី​លាន​វត្ត​ឬ​នៅ​គេហដ្ឋាន​រៀង​ខ្លួន​ ឬ​ច្រើន​គេហដ្ឋាន​ប្រជុំគ្នា​នៅ​ទី​ធ្លាធំ​ដើម្បី​សែន​ព្រះខែ​។ លើ​តុ​​ ក្រៅ​ពី​អំបុកធ្វើ​ពី​ស្រូវ​ដំណើប​​ដែល​ជា​សំណែនសំខាន់បំផុត​ មាន​ថែម​ទាំង​ផល​ដំណាំ​ផ្សេង​ៗ​ទៀត​ដូច​ ចេក ដូង​ ដំឡូង​ ត្រាវ និង​នំ​ចំណី​ផ្សេង​ៗ​... បន្ទាប់​មក មាមីង​ក្រាល​កន្ទេល​​ហើយ​អង្គុយ​ឆ្ពោះ​មុខ​ទៅ​ព្រះ​ចន្ទ​​ដើម្បី​ត្រៀម​សែន​ព្រះ​ចន្ទ​។ ពេល​ព្រះ​ចន្ទរះឡើង​ខ្ពស់ ចាប់ផ្តើមដុត​ធូប​ ទៀន​ហើយ​អញ្ជើញ​ព្រឹទ្ធាចារ្យ​ម្នាក់​ធ្វើ​ជា​អ្នក​ផ្តើម។ បួង​សួង​និង​សម្តែង​នូវ​ការ​ដឹង​គុណ​ចំពោះ​ព្រះ​ចន្ទ​ សូម​ព្រះ​ចន្ទ​ទទួល​យក​សំណែន​ទាំង​នេះ​ ហើយ​ជូន​ពរ​គ្នា​មាន​សុខភាព​បរិបូណ៌​ ភ្លៀង​ខ្យល់​អំណោយ​ផល​ដើម្បី​ផល​ដំណាំ​លូត​លាស់​ល្អ​។ សែន​រួច​ ក៏​ហៅប្អូន​ៗ​កុមារ​មក​ ហើយ​ដៃ​ម្ខាង​​ចាប់​យក​អំបុក​និង​សំណែន​ផ្សេង​ទៀត​មួយ​មុខ​បន្តិច​​ អក​ចូល​មាត់​កុមារទាំង​នោះ​ ដៃ​ម្ខាង​ទះ​ខ្នង​ហើយ​សួរ​ថា​ប្រា​ថ្នា​អ្វី។ បន្ទាប់​មក​ក៏​​អញ្ជើញ​គ្នាហូប​នូវ​សំណែន​ទាំង​នោះ​ ចំណែក​យុវជន​ស្រី​ ប្រុស​រាំ​ច្រៀង​ដល់​អធ្រាត្រទើប​បញ្ចប់។

Đút cốm cốm dẹp cho các em nhỏ
អកអំបុក​ឱ្យ​ប្អូន​ៗ​កុមារ

សំណែន​សម្រាប់សែនថ្វាយ​គឺសាមញ្ញណាស់ មិន​បាន​ច្នៃ​ច្រើន​ទេ។ សំណែន​ទាំង​នេះគឺ​ជា​លទ្ធផល​នៃ​ការ​ផលិត​កសិផល​លើ​វាល​ស្រែ និង​ចម្ការ។ ក្នុង​ពិ​ធី​នេះ​មាន​អត្ថ​ន័យ​ផ្សេង​ទៀត​គឺ​​ដើម្បី​បន់​ស្រន់​ឱ្យ​រដូវ​ឆ្នាំ​បន្ទាប់ទៀតបាន​អំណោយ​ផល​ល្អ​។

តាមជំនឿរបស់​ជន​រួម​ជាតិ​ខ្មែរ​ អក​អំបុក​ទាក់ទង​ដល់​រឿង​ទន្សាយ​ពោធិសត្វ។ មាន​តំ​ណាល​ថា​ពីព្រេង​នា​យ កាល​ព្រះ​ពុទ្ធ​បរម​គ្រូ​នៃ​យើង​ទាំង​ឡាយ​ត្រាច់​រង្គាត់​អន្ទោល​ជាតិ​ក្នុង​វាល​វដ្ដ​សង្សារ​នៅ​ឡើយ​នោះ ក្នុង​ជាតិ​មួយ​ ព្រះ​អង្គ​ទ្រង់​យោន​យក​កំ​ណើត​ជា​សត្វ​ទន្សាយ។ នៅ​រាល់​ថ្ងៃ​ពេញ​បូណ៌​មី ទន្សាយ​ពោធិ​សត្វ​តែង​សមា​ទាន​រក្សា​ឧបោសថ​សីល​ដោយ​ឧទ្ទិស​ជីវិត​ព្រះ​អង្គ​ជា​ទាន​បរមត្ថ​បារមី ដើម្បី​បំ​ពេញ​ជា​ព្រះ​ពោធិ​សម្ភារ ឱ្យបាន​ត្រាស់​ដឹង​ជា​ព្រះ​ពុទ្ធ​ ។ នៅ​ថ្ងៃ​ពេញ​បូណ៌​មី​មួយ​ ព្រះ​ឥន្ទ​ទ្រង់​ជ្រាប​ ក៏​កាឡា​ខ្លួន​ជា​ព្រាហ្មណ៍​ចាស់​ មក​សុំ​សាច់​ព្រះ​អង្គ​ជា​អា​ហារ ។ ព្រះ​ពោធិ​សត្វ​ សុខ​ចិត្ត​បូជា​ជីវិត​ដើម្បី​ឱ្យ​សាច់​ដល់​ព្រាហ្មណ៍​ចាស់​ ប៉ុន្តែ​ព្រាហ្មណ៍​ចាស់​ទូល​ព្រះ​អង្គ​ថា​ "ខ្លួន​គាត់​ កាន់​សីល​មក​យូរ​ហើយ​ មិន​អាច​នឹង​សម្លាប់​សត្វ​បាន​ទេ", ទើប​ទន្សាយ​ពោធិ​សត្វ​បង្គាប់​ឱ្យ​ព្រាហ្មណ៍​បង្កាត់​ភ្លើង​ឡើង​ រួច​ក៏​លោត​ចូល​សម្លាប់​ខ្លួន​ ដើម្បី​ឱ្យ​បាន​សាច់​ដល់​ព្រាហ្មណ៍​បរិភោគ​ ។ ប៉ុន្តែ​មុន​នឹង​លោត​ចូល​ទៅ​ក្នុង​ភ្នក់​ភ្លើង​នោះ​ ព្រះ​អង្គ​ទ្រង់​អធិដ្ឋាន​ថា​ សុំ​ឱ្យ​​ព្រះ​ឆាយា​លក្ខណ៍​នៃ​ព្រះ​អង្គ​ ទៅ​ប្រតិស្ឋាន​ផ្ដិត​ជាប់​នៅ​នឹង​​​ព្រះ​ចន្ទ​ រហូត​លុះ​ទី​បំ​ផុត​កប្ប​ ដោយ​អា​នុភាព​នៃ​ទាន​បរមត្ថ​បារមី​នោះ​ ។

ពី​រឿង​នេះ​ ទើប​​រូប​ភាព​ទន្សាយ​មា​ន​ប្រាកដ​នឹង​​​ព្រះ​ចន្ទ​ដូច​ដែល​យើង​មើល​ឃើញ​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ​។ លុះ​ចំ​ណេរ​មក​ខាង​ក្រោយ​ អ្នក​រាល់​គ្នា​រំ​លឹក​កំ​ណើត​ទន្សាយ​ពោធិ​សត្វ​នេះ​ ទើប​ធ្វើ​ពិធី​បុណ្យ​ដែល​ហៅ​ថា​ "អក​អំ​បុក​-សំ​ពះ​ព្រះ​ខែ" គឺ​សំ​ពះ​ព្រះ​ឆាយា​លក្ខ​ណ៍​ព្រះ​ពោធិសត្វ​នោះ​ឯង​ ដោយ​នាំ​គ្នា​ជ្រើស​ចំ​ណី​ណា​ដែល​ទន្សាយ​ចំណូល​ដូច៖ អំ​បុក ចេក​ ដំ​ឡូង ដូង​ ត្រាវជា​ដើម​ យក​មក​ឧទ្ទិស​ថ្វាយ​ជា​ហូរ​ហែជាប់​ជា​ទំ​នៀម​ទម្លាប់​មក​ រហូត​ដល់​សព្វ​ថ្ងៃ​។

តាម​បណ្ឌិតហ្វិញ​សាង​-​សាស្ត្រាចារ្យ​មហា​វិទ្យា​ល័យ​ត្រាវិញៈ ពិធី​បុណ្យ​អក​អំបុក​មាន​ប្រ​ភព​ពី​ពិធី​កសិកម្ម តាម​លំហូរ​នៃ​ពេល​វេលា​និង​ប្រ​វត្តិ​សាស្ត្រ​ ពិ​ធី​បុណ្យ​អក​អំ​បុក​របស់​ជន​រួម​ជាតិ​ខ្មែរ​មួយ​ថ្ងៃ​កាន់​តែ​សម្បូណ៌​បែប​អំពី​ទម្រង់និង​ខ្លឹម​សារ​សង្គម​ វប្បធម៌។ ក្រោយ​មក​ រង​ឥទ្ធិពល​ពី​សាសនា​ទាំង​២គឺ​ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា​និង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា ពី​កត្តា​ប្រជា​ប្រិយ​មាន​លក្ខណៈដោយ​ឡែក ដល់​កត្តា​សាសនា​ ប្រជា​ជន​បាន​ចាត់ទុក​ព្រះ​ខែ​ជា​និមិត្ត​រូប​ពិសិដ្ឋ​ ញ៉ាំង​ឱ្យ​មហាជន​ខិតជិត​គ្នា​និង​រួម​គ្នា​ប្រ​ព្រឹត្ត​តាម​ក្តី​រប្រាថ្នា​របស់​អ្នក​​រាល់គ្នា​។ ជន​រួម​ជាតិ​ខ្មែរ​​ប្រារព្ធ​ពិ​ធី​នេះ​ដើម្បី​អំណរ​ស្រូវ​ថ្មី​ រដូវ​ប្រ​មូល​ផល​ក្នុង​ឆ្នាំ​ដែល​​ខិត​ខំ​ប្រឹងប្រែង​តាំង​ពី​ដើម​រដូវ​ភ្លៀងរហូត​មក​ កំណត់រដូវ​ប្រ​មូល​ផល​ស្រូវ​និង​​ផលិតផល​កសិកម្ម​ផ្សេង​ៗ ភ្ជាប់ជា​មួយ​និទាន​ក្នុង​សាសនា​ដើម្បី​រំលឹកនូវ​​ការ​បរិច្ចាគ​ដ៏​ឧត្តមរបស់​ទន្សាយ​ពោធិ​សត្វដែល​សន្សំ​បារមី​ និង​ឧទ្ទិស​បូជា​ដល់​ទន្សាយ​ពោធិសត្វ​នូវ​សំណែន​ក្នុង​ថ្ងៃ​ពេញ​បូណ៌​មី​ខែ​កត្តិក​ក្នុង​ពេល​ព្រះ​ចន្ទរះ​ឡើង​ខ្ពស់។

ពិធីបុណ្យ​អកអំបុក​ សែន​ព្រះ​ខែ​ជា​ការ​លាយ​ផ្សំ​រវាង​​កត្តាប្រជា​ប្រិយ​​និង​សាសនា​យ៉ាង​ច្បាស់ តម្លៃ​វប្បធម៌​ប្រជា​ប្រិយ​របស់​ជន​រួម​ជាតិ​ខ្មែរ​នៅ​ណាម​បូ​​ ធ្វើ​ឱ្យ​តម្លៃ​នៃ​ជំនឿ​ប្រ​ជា​ប្រិយ​និង​ជំនឿ​កសិកម្ម​កាន់តែ​ជាក់​ច្បាស់។ សង្កេត​រួម​ ពិធី​បុណ្យ​អក​អំបុក​ទោះ​បី​មាន​លក្ខណៈ​របស់​ជំនឿ​សាសនា​​ តែ​ក្នុង​នោះ​មាន​ទាំង​ពិធីកិច្ច​​កសិកម្ម។​ តាមនោះ​ ក្នុង​​ពិធី​នេះ​ឆ្លុះ​បញ្ចាំង​ក្តី​ប្រា​ថ្នាចង់​បាន​ភោគ​ផល​​​សម្បូណ៌ហូរហៀរ​និង​អាកាស​ធាតុ​អំណោយ​ផល​ដើម្បី​ផល​ដំណាំ​លូត​លាស់ល្អ​ ជី​វភាព​បាន​ធូរ​ធារ​។ ឆ្លង​តាម​ពិធីនេះ ជន​រួម​ជាតិខ្មែរចង់​​ផ្ញើ​ជូន​វាចា​អំណរ​គុណ​ដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត​ដល់​​អធិ​ធម្មជាតិដែល​​បាន​ផ្តល់​នូវ​ភាព​សុខ​សាន្ត​ ជាពិសេស​ ​ក្នុង​គោល​បំណង​រក្សា​ប្រពៃណី​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​ឱ្យ​គង់វង្សយូរ​អង្វែង​ផង​ ជួយ​ពង្រឹង​ស្មារតីសហគមន៏ចេះ​សាមគ្គី​បង្ក​បង្កើតផលិត​កសិកម្ម និង​ស្រ​ឡាញ់​រាប់អាន​គ្នា​ ដូច​ជា​បង​ប្អូន​បង្កើត​ផង។

វឌ្ឍា