និមិត្តរូបព្រះព្រហ្មក្នុងវប្បធម៌ខ្មែរ

05:10, 05/03/2025

ព្រហ្មគឺជាព្រះអាទិទេពក្នុងចំណោមអាទិទេពកំពូលរបស់ព្រហ្មញ្ញសាសនា បានគេចាត់ទុកថាជាអ្នកបង្កើតលោក។ រូបព្រះព្រហ្មបានជនរួមជាតិខ្មែរនៅណាមបូគូរឬឆ្លាក់នៅក្នុងព្រះវិហារឬស្ថាបត្យកម្មផ្សេងៗទាក់ទិនក្នុងពុទ្ធប្រវត្តិ ឆ្លងតាមនិមិត្តរូបព្រះព្រហ្មគឺគោលគំនិតផ្សារភ្ជាប់នឹងការអប់រំ ទន្ទឹមនឹងនោះ បង្ហាញនូវលក្ខណៈវប្បធម៌សិល្បៈរបស់ជនរួមជាតិខ្មែរ។

រូបសំណាកព្រះ​ព្រហ្ម។
រូបសំណាកព្រះ​ព្រហ្ម។

ពាក្យ​ថា​ព្រហ្មមានន័យថាសេចក្តីចម្រើន សេចក្ដីប្រសើរ។ ក្នុង​ព្រះ​​ពុទ្ធ​​សាសនា ព្រះ​ព្រហ្ម​គឺ​ជា​ទេវតាដែល​បាន​សម្រេច​នូវ​ឈានក្រោយពេល​អស់​អាយុ​នឹងបានកើតនៅស្ថាន​ព្រហ្ម​លោក​សម​ស្រប​នឹង​ធម៌​ដែល​ខ្លួន​សម្រេច​បាន។ ព្រះ​តេជគុណ​ឡឹម​ហ៊ីប ព្រះ​ចៅ​អធិការ​វត្ត​ទំនប់ ឃុំ​អាង​និញ ស្រុក​ចូវ​ថាញ់​មាន​សង្ឃដី​កា៖ ​ចំ​ពោះ​ជន​រួម​ជាតិ​ខ្មែរ​ព្រះ​ព្រហ្ម​គឺ​ជា​និមិត្ត​រូប​មិន​ចម្លែក​នោះ​ទេ ព្រោះ​អីតាំង​​ពីតូច​មក​ មាមីង​ខ្មែរ​ងាយឃើញ​រូប​ព្រហ្ម​នៅ​តាម​ភូមិ​ស្រុក​ក៏​ដូជា​ក្នុង​វត្ត​។ តាម​អាត្មា​ដឹង​ ព្រះ​ព្រហ្ម​គឺ​អាទិទេព​ក្នុង​ចំណោម​អាទិទេព​កំពូល​​តែង​មាន​វត្ត​មាន​ក្នុង​ប្រ​វត្តិ​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ។ ព្រះ​ព្រហ្ម​មាន​មុខ​៤​ តំណាង​ឱ្យ​ព្រហ្មវិហារ​ធម៌ អាស្រ័យ​ហេតុនេះ​ព្រះព្រហ្ម​តែង​បាន​មាមីង​ជន​រួមជាតិ​ខ្មែរ​គោរព។

តាមទស្សនរបស់​សាសនា​ហិណ្ឌូ ព្រហ្មជាព្រះបង្កើតលោក ព្រះព្រហ្មជា​ព្រះអាទិទេព​មួយក្នុងចំណោមអាទិទេពកំ​ពូលទាំ​ង​​៣​​របស់​ហិណ្ឌូសាសនា។ ព្រហ្មជា​បិតារបស់មនុស្ស ព្រោះ​ហេតុ​នេះ ព្រះព្រហ្មបានគេ​គោរពចាត់​ទុក​ជា​ព្រះបង្កើតលោក។ និមិត្តរូបព្រះព្រហ្មក្នុងហិណ្ឌូ​សាសនាជាព្រះអាទិទេព​មានមុខ​៤ ព្រះហស្ថ៤  តំណាងអោយទិសទាំង៤ កើត លិច ជើង ត្បូង។ មិន​ដូច​អាទិ​ទេព​ផ្សេង​ៗក្នុង​ហិណ្ឌូ​សាសនា លើ​ព្រះ​ហស្ថ​របស់​ព្រះ​ព្រហ្ម​មិន​កាន់​អាវុធ​ណា​មួយ​ឡើយ ​លើព្រះហស្ថព្រះព្រហ្មមានកាន់កេតនភ័ណ្ឌ៤យ៉ាងមាន​ដូច ផ្កាឈូក ថូ​ទឹក ខ្សែ​ផ្គាំ និង​គម្ពីរ​វេទ។

Hình đầu thần Brahma
រូបសិរសារព្រហ្មតម្កល់លើ​របង។

ក្នុង​ទស្សនៈរបស់​ជន​រួម​ជាតិ​ខ្មែរ ឳពុក​ ម្តាយ​ក៏​ហៅ​ថា​ព្រហ្ម​ដែរ ព្រោះ​អី​ឳពុក​ម្តាយ​មាន​ព្រហ្មវិហារ​ធម៌​៤​ចំពោះ​កូនៈ គឺមេត្តា សេចក្តីស្រឡាញ់ ប្រាថ្នាចង់អោយកូនគ្រប់រូបទទួលបានសេចក្តីសុខ។ ករុណា សេចក្តីអាណិតអាសូរចំពោះកូនគ្រប់រូប។ មុទិតា សេចក្តីរីករាយ ត្រេកអរ នៅ​ពេល​ឃើញកូនទាំងឡាយបានទទួលសេចក្តីសុខចំរើន។ ឧបេក្ខា ការតាំង​សន្តានចិត្តជាកណ្តាល កាត់សេចក្តីដោយប្រើប្រាជ្ញា។

ជារៀងរាល់ឆ្នាំ​ ក្នុង​ពិ​ធី​ចូល​ឆ្នាំ​ថ្មី​ម្តង​ៗ មាមីង​ពុទ្ធ​បរិស័ទក្នុង​ភូមិ​ស្រុក​ស្លៀកពាក់​ស្អាត​បាត យកវត្ថុទាំង​ឡាយ​មាន​ទៀនធូប​ជា​ដើមមកវត្តដើម្បីចូលរួមពិធីដង្ហែ​មហាសង្ក្រាន្ត។ នៅទីនេះ ក្រោមការណែនាំរបស់អាចារ្យ អ្នករាល់គ្នារៀបជាជួរ ដង្ហែរប្រទក្សិណជុំវិញព្រះ​វិហារ៣ជុំ ដើម្បី​សម្តែង​បង្ហាញ​​ឡើង​វិញ​តាម​ព្រេង​និទានរឿងបុត្រ​ទាំង​៧​របស់​​កបិលមហាព្រហ្ម​ដង្ហែ​សីសៈ​របស់បិតា​ខ្លួនជុំវិញ​ភ្នំ​សុមេរ។

ក្នុងស្ថាបត្យកម្មវត្តអារាមរបស់ជនជាតិខ្មែរណាមបូ ព្រះព្រហ្ម​តែងបានតម្កល់​នៅបណ្តា​ទីកន្លែងដូច លើកំពូលព្រះវិហារ ខ្លោងទ្វារ របងវត្តជាដើម ហើយច្រើនបំ​ផុតគឺនៅលើចេតិយ។ ប្រការនោះ ពន្យល់ថា ការដាក់លើកំពូលព្រះ​វិហារ​ឬចេតិយ តែងមានព្រះសិរសាមហាព្រហ្ម ឆ្ពោះទៅទាំង៤ទិស កើត លិច ជើង ត្បូង ក៏បំពាក់​អត្ថន័យអោយអ្នកដឹកនាំពេលណាក៏ត្រូវនៅអោយខ្ពស់ ទើបមើល​បាន​ឆ្ងាយ មើលកិច្ចការអោយសព្វជ្រុងជ្រោយ ដោះស្រាយបញ្ហាដោយយុត្តិធម៌ មិន​អគតិ។ និយាយរួម ជនរួមជាតិខ្មែរ ដម្កល់ព្រះព្រហ្មនៅទីណា ក៏តម្កល់លើកំពូល មិន​ដែលតម្កល់ផ្ទាល់លើប្រឹថពីឡើយ។ ដោយសារជនរួមជាតិខ្មែរយល់ឃើញថា​ ព្រះព្រហ្ម​ជាអាទិទេពគួរគោរពបូជា តម្កល់នៅទីខ្ពស់ទើបមើលឃើញសព្វ​កិច្ចការ ថែរក្សាការពារវត្ត ពុទ្ធបរិស័ទក្នុងភូមិស្រុកបានសុខសប្បាយ។

វឌ្ឍា-សុផល