និមិត្តរូបដើមពោធិ៍ក្នុងវប្បធម៌ខ្មែរ

04:55, 25/03/2025

ដើមពោធិ៍គឺជារុក្ខជាតិមួយប្រភេទ តាមព្រះពុទ្ធសាសនាមានន័យថាការត្រាស់ដឹង ការភ្ញាក់រឭក ឬប្រាជ្ញាដែលព្រះសព្វញ្ញុពុទ្ធទ្រង់ត្រាស់ដឹង។ ក្នុងពុទ្ធប្បវត្តិ ដើមពោធិ៍ជាប់ទាក់ទិននិងដំណើរជីវិតរបស់ព្រះសមណគោតម។ អាស្រ័យហេតុនេះ ដើមពោធិ៍មានអត្ថន័យដ៏សំខាន់ចំពោះពុទ្ធបរិស័ទនិយាយរួមនិងពុទ្ធបរិស័ទខ្មែរនិយាយដោយឡែក។ ព្រោះហេតុដូច្នេះ វត្តទក្ខិណនិកាយខ្មែរភាគច្រើនសុទ្ធសឹង​មាន​ដើមពោធិព្រឹក្ស។

រូបព្រះពុទ្ធបដិមាគង់ខាងក្រោមដើមពោធិ៍។
រូបព្រះពុទ្ធបដិមាគង់ខាងក្រោមដើមពោធិ៍។

ជាធម្មតា ដើម​ពោធិ៍​បានព្រះ​សង្ឃ​ដាំនៅ​ទី​ស្រ​ឡះ​ក្នុង​បរិវេណវត្ត​ ព្រោះ​ដើមពោធិ៍​ជា​រុក្ខជាតិ​ងាយ​លូត​លាស់ល្អ​ ហើយ​​មាន​អាយុ​កាល​វែង​ មាន​រាង​ខ្ពស់​បង្កើត​ជា​ម្លប់។

ប្រ​ការ​​ដ៏​សំខាន់​មួយ​ទៀត​ ដើម​ពោធិ៍​បាន​ពុទ្ធ​បរិស័ទគោរព​ហើយ​បាន​ចាត់​ទុក​ជា​ដើម​ឈើ​ពិសិដ្ឋ។ មាមីង​ពុទ្ធ​បរិស័ទ​ជឿ​ថា នៅទី​ណា​មាន​ដើម​ពោធិ៍​ដុះ​លូត​លាស់​ល្អ​ នៅ​ទី​នោះ​នឹង​មាន​ប្រ​ផ្នូល​ល្អ​ ហើយ​ពេល​ដែល​ចង់​កាប់​រំលើង​ត្រូវ​បន់​សុំ​ទើប​ហ៊ានកាប់​ ព្រោះ​អី​គេ​ខ្លាចប៉ះពាល់ដល់​អារុក្ខអារក្ស​ដែល​​នៅ​លើ​ដើម​ឈើ​នោះ។​

ព្រះ​តេជគុណ​លី​ថាញ់​ បរិញ្ញាវប្បធម៌​ជន​ជាតិ​ភាគ​តិចវៀតណាម គង់​នៅ​វត្ត​ព្រែក​អណ្តើក​ ឃុំ​ថាញ់ភូ ស្រុក​មី​ស្វៀង (សុក​ត្រាំង)​ មាន​សង្ឃ​ដី​ការ៖ ដើម​ពោធិ៍​ដែល​ជន​ជាតិ​ខ្មែរ​តែង​ហៅ​នោះមាន​ប្រ​ភពពីព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា ពោធិ​មាន​ន័យ​ថា​ត្រាស់​ដឹង​។ មិន​ដោយ​ឡែក​តែ​ជន​​រួម​ជាតិខ្មែរ​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ សូម្បី​ជន​ជាតិ​វៀត​ណាម​ពេល​ដែល​ទទួល​ឥទ្ធិពល​វប្ប​ធម៌ពុទ្ធ​សាសនា​​ក៏​ហៅ​រុក្ខ​ជាតិ​​​នេះ​ថា “បូដេ”​ ដែរ គឺ​ពោធិ​ក្នុង​ភាសា​សំសស្រ្តឹតនេះឯង។ ក្នុងសាសនា​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ​អង្គដទៃ​ មាន​ព្រះ​អង្គ​ខ្លះ​ត្រាស់​ដឹង​ក្រោម​ដើម​ជ្រៃ​ ដើម​ទន្លាប់ ដើម​ធ្នង់... ដើម​ទាំង​អស់​នោះ​ក៏​ហៅ​ថា​ដើម​ពោធិ៍​ក្នុង​សាសនា​នៃ​ព្រះ​ពុទ្ធ​អង្គ​នោះដែរ​ និយាយ​ឱ្យ​ងាយ​យល់ ព្រះ​ពុទ្ធ​ត្រាស់​ដឹង​​ក្រោយ​ដើម​ឈើ​ណា​ ដើមឈើ​នោះ​ហៅ​ថា​ដើម​ពោធិ៍​ ហើយ​តាំង​ពី​នោះ​ពុទ្ធ​បរិ​ស័ទ​គោរព​ដើមពោធិ៍​ក៏​ចាត់​ដូច​ជា​គោរព​ព្រះ​ពុទ្ធ​អង្គ​ដូច្នេះ​ដែរ​។

ដើមពោធិ៍មិន​ចម្លែក​អ្វី​ចំពោះ​ពុទ្ធ​បរិស័ទ​នោះ​ទេ ហើយ​បាន​ក្លាយ​ជា​និមិត្ត​រូប​ដ៏​ពិសិដ្ឋ ជា​សក្ខី​ភាព​នៃ​​ប្រវត្តិ​​និង​ទាក់​ទង​ដល់​​ប្រ​ភពនៃ​ឈ្មោះ​វត្ត​មួយ​ចំនួន។ វត្ត​ពោធិដើម​ពោធិ៍ នៅ​ឃុំ​ដាយ​អឹង​២ ស្រុក​ត្រឹង​ដេ វត្ត​មាន​ឈ្មោះ​ពេញ​ថា​ វត្ត​សិរី​ពោធិដើម​ពោធិ៍​ ក៏បាន​ដាក់​ឈ្មោះ​តាម​ដើម​ពោធិ៍​នេះ​ឯង។ ព្រះ​តេជគុណ​ស៊ើង​មិញ​ហៀង​ ព្រះ​ចៅ​អធិការ​វត្ត​សិរី​ពោធិ​ដើម​ពោធិ៍​បាន​ឱ្យ​ដឹង៖ វត្ត​បាន​កសាង​កាល​​ឆ្នាំ​១៩៦៤ បាន​ឆ្លង​កាត់​ព្រះ​ចៅ​អធិការ​១៣​ជំនាន់​ វត្ត​មាន​ពុទ្ធ​បរិស័ទ​​ក្នុង​ចំណុះ​ជើង​វត្ត​ជាង​១.០០០គ្រួសារ​។ ពី​មុន​នៅ​ទី​នេះ​មាន​ដើម​ពោធិ៍​មួយ​ដើម​ធំ​ ក្រោយ​មក​ពុទ្ធ​បរិស័ទ​នៅ​តំ​បន់​នេះ​បាន​ស្រុះ​ស្រួលគ្នា​កាប់​ឆ្ការ​ហើយ​កសាង​វត្ត​មួយ​នៅ​ទី​នេះ​ ហើយ​បាន​ដាក់​ឈ្មោះ​ថា​ វត្ត​សិរី​ពោធិ​ដើម​ពោធិ៍។

រូបដែលធ្វើដោយស្លឹកពោធិ៍ដែលទាក់ទងដល់ព្រះពុទ្ធសាសនា។
រូបដែលធ្វើដោយស្លឹកពោធិ៍ដែលទាក់ទងដល់ព្រះពុទ្ធសាសនា។

នាពេលបច្ចុប្បន្ន ដោយ​ការ​ជក់​ចិត្ត​និង​ច្នៃ​ប្រ​ឌិត មាន​សិប្បករ​ខ្លះ​បាន​យក​ស្លឹក​ពោធិ៍​ស្ងួត​​ច្នៃ​ធ្វើ​ជា​រូប​ដ៏ពិសេស។​​ការ​ច្នៃ​នេះ​ត្រូវ​ម៉ត់​ចត់​និង​ឆ្លង​កាត់​ច្រើន​ដំណាក់​កាល តាំង​ពី​ការ​ជ្រើស​រើស​ខ្នាត​ស្លឹក​ ត្រាំ​ ខាត់ ជ្រើស​រើស​ម៉ូត​ស៊ុម អូស​កញ្ចក់សូត្រ​ដល់​សម្រេច​ផលិត​ផល។ ផលិត​ផល​នេះ​មិន​ត្រឹម​តែ​យក​ទៅ​លម្អ​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ​ ថែម​ទាំង​បាន​ចាត់​ទុក​ជា​និមិត្ត​រូប​នៃ​សំណាង​ល្អ​និង​សុខ​សាន្ត។ ទន្ទឹម​នឹង​នោះ​ នេះ​ក៏ជា​វត្ថុ​អនុស្សាវរីយ៍​ដ៏​មាន​អត្ថ​ន័យ​ សម្តែង​នូវ​លក្ខណៈ​ពិសេស​ដោយ​ឡែក សម្រាប់​ធ្វើ​ជា​អំណោយ​ដើម្បី​ជូន​មិត្ត​ភក្តិ។

អាច​ឃើញ​ថា ​ដើម​ពោធិ៍​មិន​ត្រឹម​តែ​ជា​និមិត្ត​រូប​ពិសិដ្ឋ​ក្នុង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ​ ថែម​ទាំង​ដិត​ជាប់​ក្នុង​អារម្មណ៍​នៃ​ជី​វភាព​វប្ប​ធម៌និង​ជំនឿ​របស់​ជន​រួម​ជាតិ​ខ្មែរ។ ពី​ការ​គោរព​ចំពោះ​ដើម​ពោធិ៍នៅ​តាម​វត្ត​អារាម​ ដល់​ការ​រក្សា​និង​ច្នៃ​ប្រ​ឌិត​​ពី​ស្លឹក​ពោធិ៍ ទាំង​អស់​នេះ​បង្ហាញ​នូវ​​ភាព​ស្និទ្ធ​ស្នាល​រវាង​សាសនិក​និង​សាសនា។​ មិន​ត្រឹមតែ​ជា​រុក្ខជាតិ​ ដើម​ពោធិ៍​បាន​ក្លាយ​ជា​និមិត្ត​នៃ​ការ​ភ្ញាក់​រឭក​ សុភមង្គល​​និង​ការ​គោរព​របស់​ពុទ្ធ​បរិស័ទ។ ទាំង​អស់​នេះ​បាន​​ដិត​ជាប់​ក្នុង​អារម្មណ៍​របស់​​គ្រប់​រូប ពេល​ឃើញ​ដើម​ពោធិ៍​ម្តង​ៗ​ គេ​តែង​នឹក​ដល់​ភាព​​ពិសិដ្ឋ​របស់​រុក្ខជាតិ​នេះ ​រុក្ខ​ជាតិ​ដែល​​ទាក់ទង​ជា​ការ​កកើត​និង​អភិវឌ្ឍន៍​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា។

វឌ្ឍ